Programma
| Jean Langlais (1907 – 1991) | Incantation pour un jour Saint, op. 64 Orgel |
| Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) | Dominica II. post Pascha, op. 39, nr. 3 1. Surrexit pastor bonus 2. Tulerunt Dominum meum 3. Surrexit Christus spes mea! 4. Surrexit Christus spes mea Vocaal ensemble en orgel |
| Josef Gabriel Rheinberger (1839 1901) | Uit: Sechs Stücke op. 150: Thema mit Veränderungen Viool en orgel |
| Jean Langlais (1907 – 1991) | Hymne d’actions de grâce : Te Deum Orgel |
| Francis Poulenc (1899 – 1963) | Litanies à la Vierge noire Vocaal ensemble en orgel |
| Marie Prestat (1862 – 1933) | Jeanne d’Arc baisant le crucifix Viool en orgel |
| Marcel Dupré (1886 – 1971) | Uit: Vêpres du commun des fètes de la Sainte Vierge, op. 18 : Ave maris stella 1. Ave maris stella (orgel) 2. Sumens illud ave (gezongen) 3. Solve vincula reis (orgel) 4. Monstra te esse matrem (gezongen) 5. Virgo singularis (orgel, als een versierd koraal in de stijl van J.S. Bach) 6. Vitam praesta puram (gezongen) 7. Sit laus Deo Patri (orgel) Orgel en vocaal ensemble (afwiselend) |
| Sigfrid Karg-Elert (1877 – 1933) | Fuge, Kanzone und Epilog, op. 85, nr. 3 voor 4 zangstemmen, viool en orgel Vocaal ensemble, viool en orgel |
Uitvoerenden
Ton van Eck, orgel, Anne van Eck, viool, vocaal dameskwartet Sorelle, bestaande uit Lisanne Bosman, Emma Algie, Geanne Bakker en Caroline Heller
Ton van Eck is titulair organist van de kathedrale basiliek St. Bavo, Haarlem. Uitgebreidere informatie over hem is te vinden op deze website of op de website van het College van Orgel-adviseurs Nederland.
Informatie over Anne van Eck, violiste.
Vocaal kwartet Sorelle is een enthousiast kwartet bestaande uit zangeressen die begonnen zijn op de koorschool in Haarlem en daarna hun krachten zijn gaan bundelen.
Toelichting op het programma
Het programma van vanavond schenkt aandacht aan drie thema’s: Pasen, het begin van de meimaand als Mariamaand en de viering van het lustrum van de kerkwijding van onze kathedraal op 2 mei 1898, 125 jaar geleden.
De Incantation pour un jour Saint van Jean Langlais is gebaseerd op gregoriaanse thema’s uit de liturgie van de Paaswake en klinkt in deze kerk dan ook jaarlijks als naspel in de liturgie van de Paasnacht. Na de drievoudige aanhef ‘Lumen Christi’, steeds een halve toon hoger, volgen verschillende episodes die zijn gebaseerd op de melodieën van de litanie van alle heiligen, hier en daar onderbroken door het ‘Lumen Christi’ dat aan het slot met het volle orgel overrompelend en juichend klinkt.
Felix Mendelssohn-Bartholdy componeerde de drie motetten op. 39 na een bezoek aan de kerk Trinità dei monti (de Drievuldigheid van de bergen) bovenaan de Spaanse trappen in Rome. Hij hoorde daar een koor van zusters die buiten het zichtveld van de kerkbezoekers op fraaie wijze zongen en was daar zo van onder de indruk dat hij, hoewel Lutheraan (en stammend uit een Joodse familie) deze drie motetten voor hun stemmen componeerde. De tekst van ‘Surrexit pastor bonus’ heeft betrekking op de toenmalige liturgie van de tweede zondag na Pasen (thans de vierde zondag van Pasen op 30 april) waarin Christus als Goede Herder centraal staat.
Josef Gabriel Rheinberger was een van de productiefste Duitse componisten uit de 19de eeuw, maar werd qua bekendheid overvleugeld door de zo’n 15 jaar jongere Johannes Brahms. Uit “zes stukken voor viool en orgel hoort u vanavond het misschien wel bekendste. Het melancholieke en ontroerende thema wordt gevolgd door een groot aantal variaties waarin viool en orgel gelijkwaardige partners zijn.
Centraal in dit programma staat het feestelijke ‘Te Deum’ van Jean Langlais, ook een van zijn bekendste werken en gebouwd op motieven van deze lofzang waarvan, sinds de laatste restauratie, de volledige tekst het interieur van deze 125-jarige kathedraal siert.
Francis Poulenc schreef zijn ontroerend mooie ‘Litanies à la Vierge Noire’, kort na zijn terugkeer tot de Rooms-katholieke kerk van zijn jeugd en na een bezoek aan de zwarte madonna van Rocamadour. Kort tevoren had hij de dood vernomen van zijn vriend Pierre-Octave Ferroud, eveneens componist. Het zou het eerste van een aantal religieuze composities worden.
Marie Prestat was, evenals Joséphine Boulay, leerlinge voor orgel van César Franck aan het nationale conservatorium van Parijs bij wie ze in 1890 een ‘Premier Prix’ behaalde. Ze verwierf nog vier andere Eerste Prijzen aan dit instituut waarmee ze de eerste vrouw was met vijf ‘Premier Prix’ op haar naam. Na haar afstuderen werd ze orgel- en pianolerares aan de Schola Cantorum in Parijs en na 1912 was ze werkzaam als organist bij de Concerts Spirituels van de Sorbonne.
Op 15 augustus 1920 verving Marcel Dupré Louis Vierne tijdens de vespers in de Notre-Dame van Parijs. Hij improviseerde daar 20 versetten, waaronder 4 versetten voor het ‘Ave maris stella’. In de kerk zat de Engelse Claude Johnson, de toenmalige directeur van Rolls Royce, die, toen hij hoorde dat het om improvisaties ging, Dupré verzocht om deze, tegen een vorstelijke beloning, te noteren. Ook nam hij de kosten van de uitgave voor zijn rekening.
De Duitse componist Sigfrid Karg Elert schreef, hoewel Lutheraan evenals Mendelssohn, zeker in het latere deel van zijn loopbaan, een aantal orgelwerken gebaseerd op gregoriaanse motieven. Zijn stijl balanceert tussen de contrapuntiek van Max Reger en het impressionisme van Claude Debussy. Dat is ook het geval in dit drieluik dat is gebaseerd op de gregoriaanse aanhef van het Credo, met een fuga als opening, een canzone voor viool en orgel als middendeel en een etherische en ingetogen afsluiting door de zangstemmen met een voor zijn tijd modern slotakkoord.
Gegevens concert
Aanvang: maandag 1 mei 2023, 20:15 uur
Locatie: Kathedrale Basiliek St. Bavo, Haarlem, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. Ingang aan het Bisschop Bottemanneplein
Toegang: gratis, vrijwillige bijdrage. Kosten € 10-15,– per persoon. Donaties: zie donateurspagina
Sponsoren 2023
