Programma
| Maurice Pirenne (1928-2008) | Dialogue pour deux orgues | Véronique van den Engh (Willibrordusorgel) & Ton van Eck (Transeptorgel) |
| Albert de Klerk (1917-1998) | Hymne | Véronique van den Engh |
| Véronique van den Engh (1962) | Partita super Veni sancte spiritus | Véronique van den Engh |
| Maurice Pirenne (1928-2008) | Metanoia | Véronique van den Engh |
| Hendrik Andriessen (1892-1981) | Premier Choral | Véronique van den Engh |
| Franz Schubert (1797-1828) | Fuge für die Orgel vierhändig (D. 952) | Véronique van den Engh en Ton van Eck |
| Hendrik Andriessen (1892-1981) | Quattro Studi per Organo – Per i pedali – Allegro con spirito – Adagio (trio) – Finale | Ton van Eck |
| Maurice Pirenne (1928-2008) | Preludium over Veni Sancte Spiritus | Ton van Eck |
| Albert de Klerk (1917-1998) | Capriccio | Ton van Eck |
| Eugène Gigout (1844-1925) | Grand Chœur dialogué | Véronique van den Engh (transeptorgel) & Ton van Eck (Willibrordusorgel) |
Organisten
Véronique van den Engh is organist van de Kathedrale Basiliek van Sint-Jan te ’s-Hertogenbosch. informatie over haar biografie en haar werk is te vinden op haar website.
Ton van Eck is titulair organist van de kathedrale basiliek St. Bavo, Haarlem. Uitgebreidere informatie over hem is te vinden op deze website of op de website van het College van Orgel-adviseurs Nederland.
Toelichting op het programma
De priester-musicus Maurice Pirenne behaalde het diploma orgel aan het conservatorium te Tilburg en studeerde daarna vijf jaar aan het Pontificio Istituto di Musica Sacra in Rome waar hij magna cum laude slaagde voor compositie en summa cum laude voor orgel. Daarna doceerde hij gregoriaans, muziektheorie en hoofdvak orgel o.m. aan het Brabants Conservatorium te Tilburg en het Nederlands Instituut voor Kerkmuziek te Utrecht. Tevens was hij van 1965 tot 1991 rector cantus en van 1991 tot begin 2008 organist van de St.-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch waar hij overleed op 14 maart 2008. Dialogue pour deux orgues schreef Pirenne in het voorjaar van 2005 als hommage aan Hendrik Niehoff (ca. 1495-1560) voor de 40ste concertcyclus van de Orgelkring ‘Hendrik Niehoff’, die in opdracht van de ‘Illustere Lieve Vrouwe Broederschap’ een orgel bouwde voor de Sint-Jan. De naam van deze orgelmaker is op ingenieuze wijze verwerkt in de thema’s van dit dialogerende werk.
In de Hymne van Albert de Klerk is aan de stijl nog duidelijk hoorbaar dat deze een leerling was van Andriessen.
Véronique van den Engh schreef de Partita super Veni Sancte Spiritus in opdracht van het tijdschrift ‘Muziek en Liturgie’ waarin het in april 2018 verscheen. De hymne Veni Sancte Spiritus bestaat uit 10 verzen. Elk vers wordt twee keer gezongen, dus zijn er vijf groepjes van twee verzen. In deze partita bevat de eerste van zo’n groepje van twee steeds de Gregoriaanse melodie, maar wel steeds in een andere vorm: eerst unisono, begeleid, in kwarten begeleid, in canon. Ieder 2e vers is een variatie op de melodie van dat vers.
Voor de bundel ’Brabants Orgelalbum’ zijn in het Bachjaar 1985 verschillende Brabantse componisten gevraagd hun fantasie te laten gaan over de naam: Bach. Deze muzikale naam b-a-c-h (klinkt bes-a-c-b) is op allerlei manieren en bij iedere componist op eigen wijze te horen. Ook Maurice Pirenne droeg bij aan de bundel met deze Metanoia. Het wemelt van de b-a-c-h motieven. Geen ’alledaagse’ muziek, die een ontdekkingstocht waard is.
Bij het Premier Choral van Hendrik Andriessen wordt de koraalmelodie direct aan het begin zeer bescheiden voorgesteld. Hoewel deze melodie maar vijf keer in zijn geheel te horen is (het lijkt vaker, omdat ook fragmenten van de melodie regelmatig terugkomen), werkt Andriessen van de bescheiden eerste keer in het begin naar een majesteitelijk slot met de koraalmelodie in dubbelpedaal.
Franz Schubert en zijn vriend en collega Franz Lachner waren op 3 juni 1828, te gast bij Johann Schickh, uitgever van een modetijdschrift, die hen uitnodigde om de volgende dag een bezoek te brengen aan het nieuwe orgel van het klooster Heiligenkreuz. Op voorstel van hun gastheer schreven zij ieder een fuga voor vier handen. Bij Lachner was dat een goed stuk vakwerk, maar bij Schubert een klein meesterwerk. De volgende ochtend togen ze om 6 uur naar Heiligenkreuz waar Schubert en Lachner hun beider fuga’s gezamenlijk uitvoerden.
Aan het eind van zijn carrière schreef Hendrik Andriessen met de Quattro Studi nog een keer een groter werk voor orgel. De eerste etude, opgedragen aan Albert de Klerk, is een pedaalsolo waarvan de hoekdelen gepassioneerd klinken en het tweestemmige middendeel als contrast zeer ingetogen is. De tweede etude, opgedragen aan Jan Mul, is een korte, maar virtuoze solo voor de rechterhand. De derde etude, opgedragen aan Herman Strategier, is een zeer chromatisch trio waarbij de luisteraar harmonisch steeds op het verkeerde been wordt gezet en de vierde etude, opgedragen aan Kees Stolwijk, is een toccata aangekondigd door een aantal stevige akkoorden. met niet alleen een virtuoze manuaalpartij maar hier en daar ook een technisch veeleisende pedaalpartij,
Maurice Pirenne schreef het Preludium over Veni Sancte Spiritus medio juni 1957 als een van de opgaven voor zijn eindexamen compositie bij zijn leermeester Domenico Bartolucci. In dit werk komen diverse motieven van deze Pinkstersequens naar voren, soms ritmisch veranderd waaronder dat van O Lux beatissima. Ook duikt in de loop van het stuk de melodie van de Communio van Pinksteren op, Factus est repente.
Het Capriccio van Albert de Klerk komt uit dezelfde verzameling van 10 orgelwerken als de Hymne. Het is eigenlijk een duo zoals in de Franse klassieke orgelmuziek, en ook de registratie, met in de discant een tertsregister en in de bas een Kromhoorn, grijpt terug op de klassieke Franse orgelmuziek. Het werk is opgedragen aan Piet Hörmann, destijds de organist van de St.-Janskathedraal in Den Bosch.
Tot slot hoor u het Grand Choeur dialogué van de componist en organist van de St.-Augustin in Parijs, Eugène Gigout, een fanfareachtig werk waarin het hoofdorgel en het koororgel op feestelijke wijze kunnen dialogeren.
Véronique van den Engh & Ton van Eck
Gegevens concert
Aanvang: maandag 26 juni 2023, 20:15 uur
Locatie: Kathedrale Basiliek St. Bavo, Haarlem, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. Ingang aan het Bisschop Bottemanneplein
Toegang: gratis, vrijwillige bijdrage. Kosten € 10-15,– per persoon. Donaties: zie donateurspagina
Sponsoren 2023
Mgr. de Groot Muziekfonds
