Programma “Impressies en Fantasmes”
| Maurice Ravel (1875-1937) (transcriptie G. Choisnel) | Petite Pastorale ‘Le Petit Poucet’(Klein Duimpje), uit Ma Mère l’Oye |
| Louis Vierne (1870-1937) | Fantômes, uit Pièces de Fantaisie Hymne au Soleil, uit Pièces de Fantaisie |
| Jean Guillou (1930-2019) | Uit 6 Sagas, op. 20: Saga nr. 1 |
| Olivier Messiaen (1908-1992) | Uit Neuf Méditations sur le Mystère de la Sainte Trinité, nr. IV ‘Il est’ |
| Jéhan Alain (1911-1940) | Fantasmagories |
| Flor Peeters (1903-1986) | Uit Liedsymphonie: II. Lied to the Desert III. Lied to the Flowers V. Lied to the Sun |
Organist
Bert den Hertog (Gouda,1978) studeerde orgel aan het Rotterdams Conservatorium bij Ben van Oosten, Bernard Winsemius en Willem Tanke. Tijdens zijn studie was hij winnaar van vier (inter-)nationale orgelconcoursen. In 2005 behaalde hij zijn solistendiploma, waarbij hij met de Gruppo Montebello o.l.v. Henk Guittart de Orgelsymfonie in G van Marcel Dupré uitvoerde. Sindsdien is hij een veelgevraagd orgelrecitalist op de hoofdorgels in Nederland (Alkmaar, Haarlem, Rotterdam, Utrecht, Groningen, Maastricht…) en op buitenlandse festivals (Duitsland, Polen, Estland, Rusland, België, Frankrijk). Sinds 2010 is hij aangesteld als hoofdorganist van de Oude Kerk te Scheveningen, waar hij de twee monumentale historische orgels (uit 1791 en 1845) bespeelt. Vanaf 2014 voegde hij daaraan de aanstelling toe van concertorganist van de Elandstraatkerk Den Haag met het symfonische Franssen-orgel uit 1906, waar hij recitals organiseert, wereldberoemde virtuozen uitnodigt, het symfonische en moderne orgelrepertoire speelt en samenwerkt met o.a. het Residentieorkest. Een van de hoogtepunten was de samenwerking met het kamermuziekfestival ClassicalNow! in 2022 voor de solo-uitvoering van de 120 minuten durende cyclus ‘Livre du Saint Sacrement’ van Olivier Messiaen, een recital dat live werd uitgezonden vanuit de Elandstraatkerk Den Haag in ‘Het Avondconcert’ door radiozender NPO Klassiek.
Hij speelt het gehele orgelrepertoire van middeleeuwse werken tot premières van nieuwe orgelwerken (o.a. in het Orgelpark), waarbij hij vooral geïnteresseerd is in de werken van J.S. Bach in een persoonlijke interpretatie en de expressieve mogelijkheden van de symfonische en moderne orgel(muziek) voor de toekomst. Hij nam 8 solo-cd’s en vele albums op. Vanaf 2013 neemt hij de orgelwerken van J.S. Bach op in chronologische volgorde op moderne instrumenten, te beluisteren op alle streamingplatforms. Over zijn cd-opname van de 3e en 6e symfonie van Louis Vierne schreef het tijdschrift The American Organist: “His playing is passionate, poetic and powerful.”
In 2017 behaalde hij na een vierjarige cursus bij vooraanstaande specialisten en orgelbouwers het diploma van erkend orgeladviseur bij de LOTO (Landelijke Opleiding Tot Orgeladviseur). In 2023 werden diverse projecten als organist succesvol afgerond en in 2024 werden nieuwe projecten gestart, van complete orgelrestauraties tot onderhoud of overdracht.
Bert zit in het landelijk bestuur van diverse belangrijke organisaties voor de orgelcultuur: de KVOK (Koninklijke Vereniging Organisten en Kerkmusici, die het oudste orgeltijdschrift ter wereld, Het Orgel, uitgeeft) en Staytuned, een nieuwe organisatie die jongeren stimuleert om orgel te spelen en te studeren. Voor deze organisaties houdt hij zich bezig met coaching en het organiseren van speciale cursussen en masterclasses. Voor veel orgeltijdschriften schreef hij op onderzoek gebaseerde artikelen over orgelmuziek, voor Het Orgel ook interviews, columns en het laatste nieuws over orgelbouw.
Bert geeft sinds 2007 les in orgel en piano aan leerlingen van alle niveaus en leeftijden bij de Stichting Muziekonderwijs Leiderdorp. Ook verzorgde hij lezingenreeksen aan de Volksuniversiteit Leiderdorp.
Toelichting op het programma
Het impressionisme in de muziek vindt in de muziek buiten het orgel in de componisten Ravel en Debussy de belangrijkste vertegenwoordigers ervan. De grote invloed van deze componisten is duidelijk te vinden in de werken van Vierne, Alain en Messiaen. Van Ravel een transcriptie uit zijn veelgespeelde werk Ma Mère l’Oye (moeder de gans), een ingetogen meditatie met eenvoudige muzikale elementen om de kleine stappen van Klein Duimpje uit te beelden. Fabelverhalen, symbolisme en sfeertekeningen zijn de belangrijkste elementen van het impressionisme en van dit programma. Zo ook het bijzondere werk Fantômes van Vierne, zijn enige werk waar een dramaturgiek aan ten grondslag ligt. De verschillende muzikale fragmenten beelden een personage uit, en worden in een collage herhaald tegen elkaar uitgespeeld. In de partituur is de volgende tekst te vinden zodat elk personage goed te herkennen is:
De vraagsteller: aan wie behoort de toekomst? (twee vragende akkoorden)
De jonge estheet: aan mij, want ik ben vrij! (snelle arabesken)
De grijsaard: aan mij, want ik behoed de traditie! (donkere, vastberaden klanken)
De danser: de toekomst behoort aan de dans!
Het draaiorgel speelt ‘O sole mio’, de aap dans er omheen.
Het noodlot: de toekomst is overal en nergens.
Het werk Hymne au Soleil is klassieker van opzet met twee muzikale gegevens, de eerste ritmisch zeer pregnant, het tweede meer dromerig, als twee aspecten van de zon (opgang en ondergang). De Saga nr. 1 van de beroemde orgelvirtuoos Jean Guillou is één van zijn meer ingetogen werken, waarin ook twee muzikale gegevens telkens groeien, “alsof het orgel ontwaakt uit een droom” volgens de componist. Messiaen was één van de docenten van Guillou; van Messiaen uit zijn latere cyclus Neuf Méditations (1969) een collage-achtig werk, waarin het ongrijpbare mysterie van het bestaan van God wordt gevat in een opeenvolging van betoverende vogelgeluiden, waarna in krachtige akkoorden wordt bevestigd: “Il est!”(Hij bestaat!). Het korte werkje Fantasmagories is een trance-achtig ostinato in 3 verschillende toonsoorten genoteerd: in de partituur tekende Alain een fabeldier. De Liedsymphonie van de Belgische orgelvirtuoos Flor Peeters vertegenwoordigt een impressionisme ‘après la lettre’ zoals ook de orgelcomponist Eugène Reuchsel dat deed. In de drie gespeelde delen wordt telkens een klankschildering gegeven met verschillende muzikale middelen: Lied to the Desert zeer ‘desolaat’ met ijle akkoorden en een hoge melodie in een andere toonsoort in het pedaal; Lied to the Flowers is een kleurrijk, schertsende variatiereeks, en de finale Lied to the Sun is een verzengende Toccata, zoals Eugène Reuchsels Nuages ensolleillés (zonverlichte wolken).
Gegevens concert
Locatie: Kathedrale Basiliek St.-Bavo, Haarlem, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. De hoofdingang bevindt zich tussen de torens aan het Bisschop Bottemanneplein. Tot de zomer van 2025 is de hoofdingang niet toegankelijk en wordt gebruik gemaakt van de tijdelijke ingang aan de Jos Cuypersstraat (tegenover nr. 30).
Toegang: gratis, vrijwillige bijdrage. Kosten € 10-15,– per persoon. Donaties: zie donateurspagina
Sponsoren 2025
