Programma
| Johann Sebastian Bach (1685-1750) | – Fantasie und Fuge in g-moll, BWV 542 – Allein Gott in der Höh sei Ehr, BWV 662 |
| Robert Schumann (1810-1856) | Vier Skizzen, op. 58 – I c-klein, non troppo veloce e molto marcato – II C-groot, non troppo veloce e molto marcato – III f-klein, Vivace – IV Des-groot, Allegretto |
| Vincenzo Petrali (1830-1889) | – Sonata Finale – Sonata per l’Elevazione |
| Marco Enrico Bossi (1861-1925) | Stunde der Freude op. 132 n. 5 |
Organist
Nicolò Antonio Sari, geboren in Venetië in 1987, studeerde met hoogste cijfers af in orgel en orgelcompositie aan het conservatorim ‘B. Marcello’ in Venetië, waar hij studeerde bij Elsa Bolzonello Zoya en Roberto Padoin. Hij won vele prijzen bij internationale orgelconcoursen: tweede prijs met eerste notering bij het J. P. Sweelinck concours in Amsterdam, eerste prijs bij de internationale concoursen in St. Julien du Sault (Frankrijk), Fano Adriano, Muzzana del Turgnano en Varzi. Andere prijzen in Graz en Borca di Cadore. Hij treedt op tijdens concerten in Italië en in het buitenland, als gast op belangrijke festivals. Hij trad op als solist met het Orchestra del Teatro La Fenice in Venetië en het Ravenna Chamber Orchestra. In 2012 voltooide hij de Biennio Specialistica in Organ (met onderscheiding) aan het conservatorium ‘A. Pedrollo’ in Vicenza bij Roberto Antonello. Momenteel volgt hij de Biennio Course in Harpsichord bij Patrizia Marisaldi. Hij is artistiek leider van het Internationale Orgelfestival ‘Gaetano Callido’ en organist van de kerken S. Trovaso en Carmini in Venetië.
Toelichting op het programma
In 1720 bezocht de jonge Johann Seb. Bach de Katharinenkirche in Hamburg waar de in zijn tijd beroemde, uit Nederland afkomstige Johann Adam Reincken organist was. Reincken was met name bekend vanwege zijn knappe improvisaties. Bach improviseerde daar een half uur over het koraal ‘Am Wasserflüssen Babylon’. Het verhaal gaat ook dat Bach van Reincken een thema op kreeg om over te improviseren, Dat was een Nederlands volkslied. Het Fuga thema van deze Fantasie en Fuga is daarvan afgeleid. Het is maar de vraag of de Fantasie en de Fuga bij elkaar horen. In veel manuscripten zijn ze afzonderlijk van elkaar overgeleverd. Ze passen door hun contrast wel goed bij elkaar. Tegenover de pathetische Fantasie staat de virtuoze fuga die van begin tot eind beweging uitstraalt en het thema in diverse toonsoorten laat horen.
Een groot contrast hiermee vormt de hierna volgende zetting van het koraal ‘Allein Gott in der Höh’ sei Ehr. Het is een zogenoemd ‘versierd koraal’ een vorm die zeer geliefd was in de Noord-Duitse orgelcultuur van de barok maar die ook de uit Midden Duitsland afkomstige Bach uitstekend beheerste. De solostem met al zijn melismen wordt begeleid door twee stemmen (alt en tenor) in de linkerhand en de bas in het pedaal. Bijzonder is dat de begeleidende stemmen niet slechts begeleidende akkoorden zijn, maar ieder voor zich zelfstandige stemmen vormen.
Robert Schumann en zijn vrouw, de pianiste Clara Wieck, huurden in 1843 een pedaalklavier dat onder hun vleugel kon worden geschoven. De bedoeling was dat ze thuis orgelwerken zouden kunnen instuderen, maar het resultaat was dat Schumann een aantal werken voor dit instrument schreef die ook op orgel uitvoerbaar zijn zoals de 6 Canons, op. 56, de 4 Skizzen op. 58 en de 6 Fuga’s over B-A-C-H op. 60 die alle in 1845/46 ontstonden.
In deze vier stukken is duidelijk de pianistiek van Schumann te herkennen, maar ook op orgel doen ze het zeer goed.
Vincenzo Petrali werd geboren in Crema en overleed in Bergamo. Hij was organist van de kathedraal in Cremona, de Basiliek Santa Maria Maggiore in Bergamo, muziekdirecteur van de kathedraal van Brescia en die van Crema et aan het eind van zijn carrière leraar aan het Lyceo Musicale van Pesaro (de geboortestad van Gioachino Rossini).
Petrali was een vertegenwoordiger van de Italiaanse theatrale-symfonische orgelstijl gebaseerd op de stijl van Rossini. In de tweede helft van de 19de eeuw onderging deze stijl invloeden uit Duitsland en Frankrijk en pas verdween met de opkomst van het Organo Celciliano..Maar tot die tijd waren de Italiaanse orgels van Serassi en Lingiardi naast het plenum voorzien van soloregisters (Registri di Concerto) en een batterij slagwerk met bekkens, grote trom en een klokkenspel, die allemaal door de organist zelf bediend konden worden. Bij de feestelijke Sonata finale moeten we deze ‘Banda militare’ er bij ons maar bij denken, maar het stuk geeft er duidelijk blijk van dat de scheiding tussen muziek voor de kerk en muziek voor het theater tot halverwege de 19de eeuw veel minder scherp was dan daarna.
Marco Enrico Bossi werd geboren in Sálo, een kleine provinciestad bij Brescia waar zijn vader Pietro organist was aan de kathedraal. Van hem zal hij wel zijn eerste orgellessen hebben ontvangen. Vervolgens ging hij naar het Liceo Musicale waar Polibio Fumagalli zijn orgelleraar was. Hijn maakte al vroeg internationale concerttournees die hem in contact brachten met io.m. César Franck, Alexandre Guilmant, Camille Saint-Saëns, Joseph Bonnet, Marcel Dupré, Charles M. Courboin en Karl Straube. Dankzij hem kwam ook de Italiaanse orgelmuziek onder de invloed van de symfonische Franse stijl hetgeen in de composities van Bossi te merken is. Zijn eigen stijl is wat behoudend en misschien ook wel oppervlakkig. We mogen daarbij niet vergeten dat hij te jong was voor de oudere generatie romantici en te oud voor de modernen zoals Dupré. Hora Gaudiosa, is een feestelijk stuk, misschien wat oppervlakkig, maar goed voor het instrument geschreven. Het is opgedragen aan de organist en componist Samuel Baldwiin uit New York.
Gegevens concert
Locatie: Kathedrale Basiliek St.-Bavo, Haarlem, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. De hoofdingang bevindt zich tussen de torens aan het Bisschop Bottemanneplein.
Toegang: gratis, vrijwillige bijdrage. Kosten € 10-15,– per persoon. Donaties: zie donateurspagina
Sponsoren 2025
