Programma
| Camille Saint-Saëns (1835-1921) | Prélude et Fugue en Do majeur op. 109/3 |
| Eugène Gigout(1844-1925) | Méditation (sur les jeux fonds) |
| Michel Boulnois (1907-2008) | Symphonie pour Grand Orgue (1944) – Allegro marcato – Sarabande – Scherzo – Toccata |
Organist
Tjeerd van der Ploeg (1958) studeerde orgel bij Piet Post, Jan Jongepier en Jacques van Oortmerssen. In 1985 behaalde hij het einddiploma solospel aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam. Reeds eerder behaalde hij diploma’s koordicektie, kerkmuziek en een aantekening voor improvisatie.
Meer informatie over Tjeerd van de Ploeg is te vinden op zijn website.
Toelichting op het programma
Camille Saint-Saëns was een van de belangrijkste componisten uit de 19e eeuw. Hij werd door Franz Liszt, die Saint-Saëns had horen spelen in de Parijse Madeleine, ook nog eens bestempeld als de grootste organist van zijn tijd. Charles-Marie Widor vond dat zijn improvisaties op hetzelfde niveau stonden als zijn composities en Louis Vierne had grote waardering voor, met name, de Six Préludes et Fugues waarvan vanmiddag de laatste uit de reeks wordt uitgevoerd. Vierne vond dat deze stukken op het repertoire van iedere organist thuishoren vanwege de superbe stijl en de hoge eisen die aan de uitvoering ervan gesteld worden. Een zekere humor was Saint-Saëns niet vreemd.
Zo zei hij dat hij muziek schreef zoals een appelboom appels voortbrengt. Zijn muziek zelf kwalificeerde hij als aangenaam harmonisch lawaai. Hij hield niet van de winterkou en hield ieder jaar vakantie in Noord-Afrika. En ook ieder jaar stuurde Saint-Saëns, die ongetrouwd was, een ansichtkaart aan zijn hond om zijn thuiskomst te melden…
Eugène Gigout, dit jaar honderd jaar geleden overleden, erfde de klassieke stijl van zijn leermeester aan de kerkmuziekopleiding École Niedermeyer, Saint-Saëns. Deze stijl kenmerkt zich niet alleen door een groot gevoel voor melodie en contrapunt maar geeft ook blijk van een modale kleuring van veel van zijn orgelwerken.
Van Gigout heeft slechts een klein aantal orgelstukken een zekere populariteit verworven, waaronder de Toccata en het Grand Choeur dialogué. Gigouts Scherzo behoort zelfs tot de topstukken in de Franse orgelliteratuur. Maar er is veel meer werk van hem dat bekendheid verdient. De Méditation (sur les jeux de Fonds) werd in 1895 gepubliceerd in Londen door Laudy & co.. Het rijke grondtonenpalet van het in 1868 gebouwde orgel in de Parijse St. Augustin (door Charles Barker et Albert Peschard), de kerk waarvan Gigout vanaf 1863 tot zijn dood organist was, zal hem geïnspireerd hebben tot het schrijven van dit werk. Het is opmerkelijk dat Gigout in 1911, op 67- jarige leeftijd, werd aangesteld als orgeldocent van het Parijse conservatorium als opvolger Alexandre Guilmant. Dit tot grote teleurstelling van Louis Vierne, die jarenlang de suppleant was, eerst onder Widor en vervolgens onder Guilmant. Gabriel Fauré, oude schoolkameraad van Gigout, was de toenmalige directeur van het Conservatoire. En zo kwam deze benoeming tot stand…
Op dit moment wordt een nieuwe editie voorbereid (onder redactie van Gerard Brooks) van de complete orgelwerken van Gigout bij de Engelse uitgever Lyrebird-Music.
Michel Boulnois, geboren in 1907, was 11 jaar oud toen zijn vader, de componist en organist Joseph Boulnois, in 1918 overleed aan de gevolgen van de Spaanse griep. Hij werd slechts 34 jaar oud en het lijkt wel als of zijn zoon Michel de door hem gemiste levensjaren erbij kreeg. Michel Boulnois werd maar liefst 101 jaar oud! En desondanks bleef hij een grote onbekende in de Parijse orgelscène.
Komend uit een familie van musici kreeg Michel Boulnois zijn opleiding aan het Parijse conservatorium waar hij les kreeg van onder meer Noël Gallon, André Bloch en Henri Büsser (die ook 101 jaar oud werd!). De orgelstudie bij Marcel Dupré werd in 1937 afgesloten met het behalen van een Premier Prix. Ook kreeg Boulnois nog les van Nadia Boulanger.
Naast een organistschap aan de St. Philippe du Roule in Parijs (vanaf 1937 tot 1990) was Boulnois werkzaam als inspecteur van het muziekonderwijs in de Franse hoofdstad.
Het componeren van symfonieën voor orgel raakte, nadat Charles-Marie Widor en Louis Vierne hun grote Symphonies pour Orgue geschreven hadden, uit de mode.
In de jaren 40 van de twintigste eeuw waren het Jean Langlais, André Fleury en Michel Boulnois die hun krachten nog wijdden aan dit genre. Iets eerder, in 1937 schreef de jong gestorven Joseph Gilles nog een kapitale Symphonie.
In het openingsdeel van Boulnois’ Symphonie, Allegro marcato-moderato, horen we na een scherp ritmisch geprofileerde thematiek een statisch voorgedragen melodie, begeleid door een carillonmotief.
Het kleurenpalet van het tweede deel, Sarabande, staat stilistisch dicht bij het werk van Jehan Alain of zelfs een vroege Olivier Messiaen. In het Scherzo wordt de levendige thematiek afgewisseld met zangrijke momenten. Het slotdeel, Toccata, is een perpetuum mobile geheel volgens Frans concept.
Gegevens concert
Locatie: Kathedrale Basiliek St. Bavo, Haarlem, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. De hoofdingang bevindt zich tussen de torens aan het Bisschop Bottemanneplein. Tot de zomer van 2025 is de hoofdingang niet toegankelijk en wordt gebruik gemaakt van de tijdelijke ingang aan de Jos Cuypersstraat (tegenover nr. 30).
Toegang: gratis, vrijwillige bijdrage. Kosten € 10-15,– per persoon. Donaties: zie donateurspagina
Sponsoren 2025
